Bertolt Brecht - Fragen eines lesenden Arbeiters

Eugen Berthold Friedrich (Bertolt) Brecht (Augsburg, 1898 - Berlijn, 1956) was een Duits dichter, (toneel)schrijver, toneelregisseur en literatuurcriticus. Zijn werk was sterk politiek geëngageerd. Brecht wordt gezien als de grondlegger van het episch theater. Hij werkte veel samen met de componisten Hanns Eisler en Kurt Weill. In 1933 vluchtte Brecht uit Duitsland en kwam na omzwervingen in de Verenigde Staten terecht. Hier zou hij later vervolgd worden wegens on-Amerikaanse activiteiten, waarna hij vertrok naar Oost-Berlijn.

Met zijn werk wil Brecht ons een spiegel voorhouden, hij wil de maatschappelijke structuur zichtbaar maken en laten zien dat die niet onveranderlijk is. Als we dat willen, kunnen we een betere, meer rechtvaardige wereld maken. Stukje bij beetje, door het creëren van inzicht, streeft Brecht een maatschappelijke omwenteling of vreedzame revolutie na. Zijn werk wordt in die tijd sterk beïnvloed door de ideeën van Marx en Hegel, de revolutie die hij nastreefde was er dan ook een naar communistische snit.

Fragen eines lesenden Arbeiters

Wer baute das siebentorige Theben?
In den Büchern stehen die Namen von Königen.
Haben die Könige die Felsbrocken herbeigeschleppt?
Und das mehrmals zerstörte Babylon
Wer baute es so viele Male auf? In welchen Häusern
Des goldstrahlenden Lima wohnten die Bauleute?
Wohin gingen an dem Abend, wo die Chinesische Mauer fertig war
Die Maurer? Das große Rom
Ist voll von Triumphbögen. Wer errichtete sie? Über wen
Triumphierten die Cäsaren? Hatte das vielbesungene Byzanz
Nur Paläste für seine Bewohner? Selbst in dem sagenhaften Atlantis
Brüllten in der Nacht, wo das Meer es verschlang
Die Ersaufenden nach ihren Sklaven.

Der junge Alexander eroberte Indien.
Er allein?
Cäsar schlug die Gallier.
Hatte er nicht wenigstens einen Koch bei sich?
Philipp von Spanien weinte, als seine Flotte
Untergegangen war. Weinte sonst niemand?
Friedrich der Zweite siegte im Siebenjährigen Krieg. Wer
Siegte außer ihm?

Jede Seite ein Sieg.
Wer kochte den Siegesschmaus?
Alle zehn Jahre ein großer Mann.
Wer bezahlte die Spesen?

So viele Berichte.
So viele Fragen.

(Werkausgabe Edition Suhrkamp, Frankfurt/Main 1967, Auflage 1990 – Bd. 9; Abdruck mit freundlicher Genehmigung von Barbara Brecht-Schall)

VRAGEN VAN EEN LEZENDE ARBEIDER 

Wie bouwde het zevenpoortige Thebe?

In de boeken staan de namen van koningen.

Hebben de koningen de rotsblokken aangesleept?

En het zo vaak verwoeste Babylon

Wie heeft het zoveel keer opgebouwd? In welke huizen

Van het goudglanzige Lima woonden de bouwvakkers?

Waarheen gingen op de avvond toen de Chinese muur af was

De metselaars? Het grote Rome

Staat vol triomfbogen. Wie richtte ze op? Over wie

Triomfeerden de Caesars? Had het veelbezongen Byzantium

Alleen paleizen voor zijn inwoners? Zelfs in het legendarische Atlantis

Schreeuwden in de nacht toen de zee het opslokte

De verzuipenden om hun slaven.

De jonge Alexander veroverde Indië.

Hij alleen?

Veasar versloeg de Galliërs.

Had hij op zijn minst niet een kok mee?

Philips van Spanje weende toen zijn vloot

Was vergaan. Weende aders niemand?

Frederik de Tweede zegevierde in de Zevenjarige Oorlog. Wie

Zegevierde behalve hij?

Elke bladzij een zege.

Wie kookte het zegemaal?

Om de tien jaar een groot man.

Wie betaalde de kosten?

Zoveel verhalen

Zoveel vragen.

==============================

EEN RODE SJAAL

In mei

kocht ik een sjaal, een rode

omdat rood toch steeds terugkeert.

Liep toen door, eerst links,

dan weer links, en kwam uit

op een binnenplaats bij een bank

aan een bakstenen muur

waar een viool de ruimte vulde

een viool van wijn en waakzaam vuur.

Hier wou ik blijven, levenslang

en deed hem om, omdat rood

toch hartverwarmend is en paste

bij de bank, de muur en de vogel

die daar neer kwam strijken,

waardig, helemaal niet bang.

Ivo Van Strijtem